In kader van het Postgraduaat Circulair Bouwen organiseren Howest en VIBE verschillende studiedagen. Op 13/10 gaan we voor een volledige dag naar Rotterdam, waar we een rondleiding krijgen op de Luchtsingel, Blue City en M4H. Daarnaast bezoeken we ook nog Vlaamse voorbeeldprojecten op 3 vrijdagvoormiddagen. De Nieuwe Dokken in Gent (24/11), Het Suikerpark in Veurne (01/12) en Cocon in Sint-Niklaas (15/12). Tijdens deze voormiddagen krijgen we een lezing met een aanvullende rondleiding door de projectverantwoordelijken.
- 13/10/2023: Rotterdam – bezoek Luchtsingel, Blue City en M4H (10u00-17u00, excl. vervoerstijd)
- 24/11/2023: Gent – bezoek ‘Nieuwe Dokken’ (9u00-13u00)
- 01/12/2023: Veurne – bezoek ‘Suikerpark’ (9u30-13u00)
- 15/12/2023: Sint-Niklaas – bezoek ‘Cocon’ (9u00-13u00)
Praktisch
- Telkens op vrijdag
- Prijs studiereis Rotterdam: €180 (alumni) - €250 (externe deelnemers)
- Prijs halve studiedagen: €80 (alumni) - €180 (externe deelnemers)
Opgelet: het aantal plaatsen is beperkt. Wil je graag mee, schrijf snel in.
Heb je vragen? Contacteer hannelore.goens [at] howest.be (Hannelore Goens)
Aanbod studiedagen
Luchtsingel/Blue City/M4H
Gemeente Rotterdam op weg naar een circulaire inclusieve stad!
Nederland wordt in Europa gezien als een ‘circulaire hotspot’, een centrum van kennis en innovatie op het gebied van circulaire economie. Nederlandse steden hebben het voortouw genomen in de Nederlandse transitie naar een circulair economisch model met innovatie, aanbesteding, stedelijke inrichting, en materiaal management. Rotterdam is hierin één van de voorlopers, en heeft ambitieuzere doelstellingen dan de rest. In 2030 wil de stad dat circulair de maatstaf is, en dat het primaire grondstoffengebruik met 50% is gereduceerd ten opzichte van nu. Daarbij wil de stad 3.500 tot 7.000 banen creëren die direct bijdragen aan de circulaire economie.
Rotterdam is op weg naar een samenleving zonder afval. Dat betekent dat de stad de omschakeling van een lineaire naar een circulaire economie moet maken. Daarvoor is het Programma Rotterdam Circulair 2019 – 2023 opgesteld. Hét plan waarin de circulaire ambities van de gemeente beschreven staan. Waarin je meer leest over de stip op de horizon, de twee routes om daar komen, de instrumenten die zij ter beschikking hebben en de opgaven, kansen en acties in de vier sleutelsectoren (bouw, voedselstromen, consumptiegoederen en de zorg).
Aan de basis van het programma ligt het grondstoffenonderzoek van onderzoeksbureau Metabolic. Dit bureau heeft in opdracht van Rotterdam de verschillende grondstofstromen in beeld gebracht en de impact daarvan op de economie. Ook heeft Metabolic een analyse gemaakt binnen welke sectoren maatregelen van de gemeente het meeste effect hebben op het stimuleren van de circulaire economie.
Programma
- 06u53: Trein Brugge - Gent (7u27) -Antwerpen (8u44) – Rotterdam CS (9u49)
- 10u15: Luchtsingel - rondleiding
- 12u00: Lunch
- 13u30: Blue City - rondleiding
- 15u00: M4H - rondleiding
- 17u10: Trein Rotterdam CS - Antwerpen (18u16) – Gent (19u33) – Brugge (20u01)
Bezoeken
- Luchtsingel: In slechts een paar jaar tijd werd een volledig stuk wasteland omgetoverd tot een levendige plek vol bedrijvigheid, met als centrale as de knalgele voetgangersbrug de Luchtsingel. De aanjager achter deze drastische gebiedsinterventie was architectenbureau ZUS. Zelf vestigden zij zich met hun kantoor in het wederopbouwicoon het Schieblock. Om hen heen verzamelden zich allereerst kleine start-ups, maar later ook gevestigde namen, culturele instellingen, uitgaansgelegenheden en zelfs hele festivals.
- De DakAkker is een dakboerderij van 1000m2 bovenop het Schieblock in Rotterdam. Er worden groenten, eetbare bloemen en fruit verbouwd en bijen gehouden. De DakAkker is de grootste openlucht dakboerderij in Nederland en een van de grootste in Europa. Op het dak van het dakpaviljoen is het Slimdak. Een testsite voor slimme wateropvang.
- Blue City is een broedplaats voor innovatieve bedrijven die hun reststromen aan elkaar koppelen. Binnen hun ecosysteem van sociale ondernemers en radicale disruptanten is afval een waardevolle bouwsteen. Zo creëren ze een voorbeeldstad voor de circulaire economie.
- M4H: Het Merwe-Vierhavensgebied was ooit één van de grootste fruithavens ter wereld. Vandaag wordt het volop herontwikkeld door het Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Rotterdam onder de naam M4H. Er komt een mix van wonen, werken en studeren. Vandaag staat de ontwikkeling op een belangrijk scharnierpunt: van strategie- en planvorming naar uitwerking en uitvoering. M4H is de Rotterdamse broedplaats, proeftuin én etalage voor een circulaire toekomst. Collectiviteit vormt de basis voor deze circulariteit: kennis, ruimte en logistiek worden in fysieke en digitale netwerken gedeeld. Met nieuwe innovatieve (drijvende) woonvormen en slimme mobiliteit wordt de duurzame groei van de stad mogelijk gemaakt.
Praktisch
Bijdrage: 250 euro, 180 euro voor oud-studenten van het postgraduaat Circulair Bouwen
Dit is inclusief BTW, rondleidingen, lunch, OV in Rotterdam zelf (niet de trein naar Rotterdam).
Trein: We nemen allemaal dezelfde trein. Je kan opstappen in Brugge, Gent of Antwerpen.
- Gelieve door te geven waar je op de trein stapt.
- Gelieve je eigen treinticket te kopen.
- Gelieve op tijd aanwezig te zijn (minstens 15 minuten) op het juiste perron aub
Oude en Nieuwe Dokken, Thema ‘Sluiten van water- & energiekringlopen’
09u15-10u00: Lezing ‘De oude dokken’ door Agnieszka Zajac, sogent
Het project De Nieuwe Dokken situeert zich aan de Schipperskaai in Gent, vlak bij het station Dampoort. De site is onderdeel van een voormalig industrieel havengebied (De Oude Dokken), dat onder coördinatie van stadsontwikkelingsbedrijf sogent een heuse metamorfose ondergaat. Voor de realisatie van het private programma in De Nieuwe Dokken schreef sogent een PPS-wedstrijd uit. Schipperskaai Development (bestaande uit Caaap en Van Roey Vastgoed) werd geselecteerd als private partner.
Op termijn zullen hier ongeveer 400 woningen gebouwd worden, zowel vrijemarkt als budget- en sociale woningen, in de vorm van appartementen, grondgebonden woningen en collectieve woonvormen zoals cohousing. Dat wordt gecombineerd met publieke voorzieningen (zoals een kinderdagverblijf, een buitenschoolse kinderopvang, een basisschool Melopee met wijksporthal), lokale buurtwinkels, cafés, een restaurant en kantoren.
Het ontwerp is opgezet volgens integrale duurzame principes, met een score van 93,7 op de duurzaamheidsmeter ‘stadsprojecten’ van stad Gent en een BREEAMscore van ‘excellent’ (alvast voor de ontwerpfase) voor een aantal gebouwen, zoals onder meer de woontoren de ‘Rode Faar’.
Agnieszka Zajac is master projectleider bij sogent en volgt al sinds de start het stadsontwikkelingsproject de Oude Dokken op.
10u00 – 11u30: Lezing ‘Gesloten kringlopen in woonproject de Nieuwe Dokken’ door Philippe Teughels, Van Roey en Lieven Demolder, DuCoop
Nooit eerder werden de principes van de circulaire economie in ons land op dergelijke schaal toegepast in een woonproject als in De Nieuwe Dokken (Gent). Dit is een verhaal over energie, maar ook over mobiliteit, woonkwaliteit, afval- en watergebruik.
DuCoop is de “duurzame coöperatieve” die werd opgericht voor installatie en beheer van de Zawent – het systeem van gesloten kringlopen in het project. Philippe gaat in deze presentatie dieper in op het systeem van gesloten kringlopen (technisch, beheer, financieel…). DuCoop draagt bij aan de klimaatambities van de stad Gent door kringlopen te sluiten: energie (verwarming, elektriciteit en mobiliteit ), water en grondstoffen (afvalbehandeling).
Philippe Teughels, werkt als procesmanager bij Van Roey. Hij stuurt teams aan om nieuwe bijzondere woonbuurten te ontwikkelen waar mensen zich onmiddellijk thuis voelen. Philippe heeft jaren ervaring in de ontwikkeling van complexe stadsprojecten vanuit de overheid. Bij hem staat de leefbaarheid en de toekomstwaarde van de projecten centraal.
DuCoop is een coöperatie die duurzaamheidsdiensten levert aan de bewoners van De Nieuwe Dokken. DuCoop levert duurzame warmte via een warmtenet, maar er worden nog heel wat andere milieuvriendelijke technieken toegepast. Lieven Demolder is initiatiefnemer van Clean Energy Innovative Projects die samen met 5 andere investeerders en bewoner-coöperanten DuCoop heeft opgericht.
11u30-12u30: Rondleiding De nieuwe dokken
O.l.v. Philippe Teughels en Lieven Demolder
Suikerpark, Thema ‘Kwaliteitsbewaking’
9u30 – 11u00: Lezing ‘Duurzaamheidsmeter wijken toegepast op de case Suikerpark’ door Björn Denecker, WVI
Hergebruik van ruimte betekent het opnieuw benutten van leegstaande, onderbenutte en/of verwaarloosde terreinen, constructies en gebouwen. Een mooi voorbeeld is de reconversie van de voormalige Suikerfabriek in Veurne. Eind 2007 werd WVI eigenaar van deze unieke site vlakbij het historisch stadscentrum. Met een totale oppervlakte van 49 ha combineert het nieuwe stadsdeel drie belangrijke functies: wonen (18 ha), werken (16 ha) en natuur (15 ha).
WVI heeft hoge duurzaamheidsambities voor het volledige project Suikerfabriek. Het bedrijventerrein realiseren we conform onze 19 principes voor duurzame kwaliteit op bedrijventerreinen. De industriële restwarmte wordt in 2022 doorgetrokken naar het warmtenet van het woonproject. Op die manier zullen met de tijd meer dan 500 woningen uitsluitend worden verwarmd met industriële restwarmte. Voor het natuurgebied ‘Suikerwater’ (15ha) is een natuurbeheerplan goedgekeurd (ANB) dat de inrichting, het beheer en toegankelijkheid regelt van het gebied. Voor het autoluwe woonproject ‘Suikerpark’ focussen we samen met projectontwikkelaar ION op de beeldkwaliteit en de integrale duurzaamheid van het project. We monitoren de duurzaamheid in elke fase van het project via de nieuwe Vlaamse duurzaamheidsmeter Wijken. De keuze om een goed gelegen brownfield te gaan herontwikkelen geeft direct een puntenvoorsprong t.o.v. een woonontwikkeling van een zgn. greenfield. Bij de meeste brownfieldherontwikkelingen in Vlaanderen valt de economische functie weg en moet elders een invulling krijgen, meestal op een nieuw bedrijventerrein in de stadsrand. Bij Suikerfabriek wordt van dag één beslist dat hier ook een aanzienlijk deel werkgelegenheid terug moest komen.
De kwaliteitszorg via de publieke regierol van WVI is gegarandeerd door:
- haar grondpositie (en instrumenten tot verwerving);
- haar financiële draagkracht;
- supervisorschap (ambitie en continuïteit) bij de projectleider;
- de kwaliteitszorg bij het multidisciplinaire projectteam;
- de opmaak van een globaal inrichtingsplan en een beeldkwaliteitsplan;
- de opvolging van de verschillende fasen en plandocumenten via een externe Kwaliteitskamer;
- de Vlaamse duurzaamheidsmeter wijken als instrument om op een objectieve wijze de integrale duurzaamheid van het stadsproject bespreekbaar te maken tussen partijen.
Björn Denecker is architect, ruimtelijk planner en projectleider voor de Suikerfabriek bij WVI (voluit West-Vlaamse Intercommunale).
11u00-12u30: Bezoek ter plaatse
O.l.v. Björn Denecker en gemeente Veurne.
Cocon, Thema: ‘Rol van het beleid’
09u00-09u15: Intro door Eva Heuts, VIBE
Circulaire stedenbouw vraagt niet enkel om harde, infrastructurele vernieuwing zoals technologische vernieuwing, maar om een economische, socio-culturele of institutionele en politiek-bestuurlijke vernieuwing.
09u15-10u45: Lezing ‘Hoe kan het beleid sturend zijn?’ door Annelies De Gendt, stad Sint-Niklaas
De stad hanteerde het kompas van de regeneratieve stad van Luc Eeckhout (dat wij ook in dezeopleiding gebruiken) als kapstok voor het beleidsprogramma 2019-2024 en vertaalde dit naar concrete cases. Een van deze cases is Cocon.
Cocon wordt een plek waar ondernemers, kennisinstellingen, sociale organisaties, bezoekers en bewoners elkaar kunnen ontmoeten en inspireren. Met respect voor het historisch erfgoed wordt Cocon de bakermat van het Sint-Niklaas van morgen. De oude industriesite van Nobels-Peelman krijgt een dynamische upgrade, met toekomstkansen voor inwoners en ondernemers. Een schakel voor groei.
De site is de schakel naar circulaire economie, met een regionaal kenniscentrum voor Wase ondernemers, voor recycling en upcycling. Er komt ruimte voor startende bedrijven of start-ups, voor deelbedrijven of spin-offs, voor repair-initiatieven, voor samenwerking en kennisuitwisseling.
Annelies De Gendt is adviseur circulaire economie bij de stad Sint-Niklaas en projectleider van Cocon.
11h00-12:30: Lezing ‘Proactief beleid rond verouderde economische sites in de kern’ door Bram Tack, Leiedal
We moeten ruimte om te ondernemen in de kernen behouden en stimuleren. De oplossing hiervoor kan erin bestaan om sterker in te zetten op de historische verweving van wonen en werken. Het zijn bij uitstek de lokale besturen die een belangrijke rol hebben in het doordacht faciliteren en begeleiden van die verweving.
Binnen het project Kameleon ontwikkelde Leiedal instrumenten om bij vragen rond hergebruik van verlaten economische sites de gemeentelijke dienstverlening te optimaliseren en om een proactief beleid voor de bedrijfshuisvesting te ontwikkelen.
Bram Tack is coördinator Ruimte & Leefomgeving bij Intercommunale Leiedal
Inschrijven
Inschrijven voor een of meerdere studiedagen Circulair Bouwen kan via onderstaand formuleir.
Het inschrijven voor een sessie impliceert dat men zich verbindt tot het betalen van het facturatiebedrag.