🔎 Zoek informatie: gebruik zoektechnieken en -methoden
Wanneer je je zoekvraag en zoektermen bepaald hebt en je informatiebronnen hebt gekozen, kan je gaan zoeken naar informatie. We geven enkele technieken en methoden mee om effectiever en efficiënter te zoeken.
Zoekbalktechnieken
Booleaanse operatoren
Wanneer je meerdere zoektermen ingeeft in een zoekbalk, zoeken de meeste zoekmachines naar documenten waarin alle termen voorkomen. Wil je dat je zoektermen op een andere manier gecombineerd worden, dan maak je best gebruik van zogenoemde Booleaanse operatoren. Hieronder vind je een overzicht van de meest voorkomende:
- AND: gebruik je wanneer beide termen moeten voorkomen. AND moet steeds in hoofdletters staan. Bv. Booktok AND Vlaanderen
- OR: gebruik je wanneer minimaal één van de termen moet voorkomen. OR moet steeds in hoofdletters staan. Bv. Tieners OR jongeren OR leerlingen
- NOT: gebruik je wanneer de term na NOT niet mag voorkomen in het document. NOT moet steeds in hoofdletters staan. Opgelet: deze operator werkt niet bij Google Scholar. Bij deze zoekmachine gebruik je een minteken (-) in plaats van NOT. Bv. Vlaanderen NOT Nederland / Vlaanderen -Nederland
Exact phrase
Met dubbele aanhalingstekens (“) voor en na je zoektermen zoek je naar documenten waarin de termen samen en exact in die volgorde voorkomen.
Bv. “sociale media”
Trunceren
Een asterisk (*) na de stam van een woord zoekt naar alle mogelijke uitgangen van dat woord.
Bv. student* zoekt op student, studenten, studentes, students (zowel Nederlands als Engels).
Maskeren
Trunceren binnen een woord heet maskeren. Een vraagteken (?) binnen een woord wordt door de zoekmachine ingevuld door elke mogelijke letter(s). Deze zoektechniek kan je gebruiken wanneer je niet zeker bent van de spelling van een woord, de oude en nieuwe spelling van een woord of zowel Britse als Amerikaanse spelling wilt doorzoeken.
Bv. Behavio?r: zoekt naar behavior en behaviour
Bv. A?tie: zoekt naar actie en aktie
Bv. Panne?koek zoekt naar pannekoek en pannenkoek
Zoekmethoden
Er bestaan ook zoekmethoden om tot de gewenste resultaten te komen.
🧩 Best match-methode
Deze methode gebruik je voornamelijk in de oriëntatiefase wanneer je nog niet precies weet waarnaar je op zoek bent. Je geeft zoveel mogelijk relevante termen achter elkaar in om zo geschikte literatuur te vinden. De best match-methode werkt het best wanneer je zoektermen zo specifiek mogelijk zijn.
🌱 Parelgroeien
Deze methode gebruik je om nieuwe zoektermen te vinden. Die kan je halen uit de gevonden bronnen. Vooral de ‘keywords’-sectie van wetenschappelijke artikels is hiervoor waardevol.
⏩ Forward citation tracking
Forward citation tracking wordt ook wel de ‘citatiemethode’ genoemd. Hierbij start je bij een bepaald werk en kijk je welke nieuwere werken naar dit originele werk verwijzen. Zo vind je steeds recentere bronnen over je onderwerp.
⏪ Backward citation tracking
Backward citation tracking wordt ook wel de ‘sneeuwbalmethode’ genoemd. Je vertrekt vanuit een bepaald werk, waarbij je de geraadpleegde literatuur van dat werk als uitgangspunt gebruikt om weer andere werken te vinden, terug in de tijd. Een nadeel aan deze methode is dat je telkens oudere bronnen vindt. Wel vind je op die manier de bronnen waarop veel recentere werken gebaseerd zijn en kan je eventueel een evolutie in het onderzoeksgebied ontdekken.
Eenvoudig of geavanceerd zoeken
In de catalogus van de Media Hub kan je op twee manieren zoeken: eenvoudig of geavanceerd.
Bij eenvoudig zoeken typ je je zoekterm(en) simpelweg in de zoekbalk in. Zo vind je de meeste zoektermen.
Bij geavanceerd zoeken heb je de optie Booleaanse operatoren toe te voegen aan je zoekopdracht, kan je zoeken op titel, auteur, taal, zoekterm, ... en meerdere zoekopdrachten combineren om tot het gewenste resultaat te komen. Ook kan je filteren op onder meer format, taal en publicatiejaar. Door geavanceerd zoeken te gebruiken, krijg je minder zoekresultaten, maar de zoekresultaten zullen dichter aanleunen bij de informatie die je nodig hebt.
Te veel of te weinig zoekresultaten
Als je te veel of te weinig zoekresultaten hebt, kan dat liggen aan verschillende factoren.
Bij te veel (niet-relevante) informatie kan je proberen in een vakspecifieke databank te zoeken, in plaats van een algemene. Je kan ook je zoektermen aanpassen door meer componenten toe te voegen, exact phrase te gebruiken of meer filters toe te voegen bij het geavanceerd zoeken.
Heb je te weinig zoekresultaten, zoek je misschien in de verkeerde databank of probeer je beter een algemene databank. Je kan ook je zoekvraag anders formuleren of minder zoektermen gebruiken. Door synoniemen te gebruiken, technieken als trunceren en maskeren toe te passen of in een andere taal te zoeken kunnen ook helpen om meer zoekresultaten op te leveren.
AI-tools en -toepassingen
AI kan op verschillende manieren ingezet worden bij het zoeken naar informatie. Een AI-chatbot als ChatGPT of Copilot kan helpen om zoekstrings op te stellen of de juiste Booleaanse operatoren te vinden voor jouw zoekvraag. Er bestaan ook specifieke AI-tools die de link tussen verschillende onderzoeken in kaart brengt, zoals Litmaps. Via deze tool kan je zien welke onderzoeken het meest invloedrijk waren binnen jouw onderzoeksgebied, welke onderzoeken op elkaar gebaseerd zijn, ... Niet alle artikels op Litmaps zijn open access, maar je vindt ze vaak terug in de catalogus van de Media Hub.